Voor nabestaanden
Op basis van de wetgeving is het strikt genomen niet noodzakelijk om toestemming tot orgaandonatie te vragen aan de familie. In de praktijk overleggen de artsen wel met de naaste familieleden van de donor. Ze polsen eigenlijk of het familielid bij leven informeel verzet heeft aangetekend.
Wie onverwacht geconfronteerd wordt met de hersendood en het overlijden van een geliefde, is overweldigd door emoties. Het onverwachte gebeuren wordt als erg ingrijpend ervaren. De familie probeert in het begin een eerste inschatting te maken van de ernst van de situatie op basis van de info die ze krijgen van diverse zorgverleners. Het denken en handelen gebeurt automatisch. Familieleden geven vaak aan dat ze de realiteit juist zien, maar nog niet kunnen toelaten.
De hulpverlener (arts, verzorgende) die in zijn zorg en communicatie eerlijk is en fundamenteel respect uitdrukt, is heel betekenisvol voor de familie. De dood bespreekbaar maken brengt communicatie en verbondenheid voort. Het isolement dat het verlies meebrengt, kan worden doorbroken. De naasten voelen zich een stuk gedragen door de steun van anderen.
Na verloop van tijd kan stapsgewijs de realiteit binnengelaten worden. De naasten willen duidelijke en verstaanbare informatie krijgen over de evolutie van hun geliefde. Voor de familie is het immers belangrijk om te weten dat alles gedaan werd om de geliefde in leven te houden.
Op een bepaald moment wordt door de naasten de dood erkend. In deze fase drukken zij vaak de behoefte uit dicht bij hun geliefde te zijn. Het is een confrontatie waarbij zij de dood onder ogen leren zien en afscheid kunnen nemen. De hulpverlener kan de familie bijstaan in dit ritueel en de familie meer tijd geven om bij hun geliefde te zijn.
In deze periode van intens verdriet worden de familieleden geconfronteerd met de mogelijkheid van donatie. De meeste familieleden ervaren het als een pijnlijke en moeilijke bespreking, maar ook als een legitiem gesprek.
Wanneer het proces van verliezen en loslaten van de geliefde stapsgewijs verloopt en de familieleden worden ondersteund om de pijn te dragen, dan komen zij tot de overgave die het antwoorden vereist.
Wanneer ingestemd wordt met orgaandonatie, zal het lichaam voorbereid worden op de ingreep. De verschillende hulpverleners dragen er zorg voor dat de familieleden de nodig tijd en ruimte krijgen om afscheid te nemen. Na de donatie kunnen de familieleden de overledene groeten.
Het proces van iemand verliezen aan de dood gaat nog lange tijd verder. Familieleden de kans geven om in gesprek te blijven met hulpverleners, zelfs lang na het overlijden van hun geliefde is heel belangrijk. Het zich gedragen voelen door anderen en troost putten uit het weten dat mensen door de organen van de geliefde beter zijn geworden, kan de weg openen naar het zelfhelende vermogen dat in ieder mens aanwezig is en dat essentieel is voor het rouwproces.
Wie iemand verliest, gaat door een rouwproces. Als nabestaanden later nog vragen hebben over de procedure, of behoefte om te lezen hoe anderen dit hebben ervaren, kunnen ze hiervoor altijd in het transplantatiecentrum terecht. Nabestaanden van orgaandonoren ontvangen - als ze dat wensen - info over het resultaat van de donatie en transplantatie.
Er heerst wel een volstrekte anonimiteit tussen donor en ontvanger. In het kader van de privacybescherming van alle betrokkenen is het ook niet mogelijk om persoonlijk contact op te nemen met de nabestaanden van de orgaandonor. Wel kunnen ontvangers van een orgaan of weefsel een - weliswaar anonieme - dankbrief sturen naar de nabestaanden. Ontvangers die daar behoefte aan hebben, kunnen contact opnemen met het transplantatiecentrum dat de uitname coördineerde via het lokale donorziekenhuis.
Praten met lotgenoten helpt
Navado is een vereniging die bestaat uit mensen die een dierbare verloren hebben en waarbij is overgegaan tot orgaandonatie. Meer info vind je op www.navado.be.