De eilandjes van Langerhans

Hormonen en cellen

De eilandjes van Langerhans, genoemd naar hun Duitse ontdekker Paul Langerhans,  vormen het endocriene deel van de alvleesklier. Ze produceren hormonale stoffen, die rechtstreeks in de bloedsomloop terechtkomen, niet in de alvleesklier zelf. Ze beslaan maar 1 tot 2 procent van het hele pancreasvolume. 
Er bestaan verschillende soorten cellen in de eilandjes van Langerhans: de alfacellen (ongeveer 20 procent) produceren glucagon, de bètacellen (ongeveer 80 procent) produceren insuline en de deltacellen produceren somatostatine.

De transplantatie

Eilandjestransplantatie - ook wel bètaceltransplantatie genoemd - werd al lang voorgesteld als mogelijke genezing van diabetes type 1. In België werd het eilandjestransplantatieprogramma operationeel in 1990, dit met de isolatie van menselijke bètaellen van pancreassen van overleden donoren. 
Bètaceltransplantatie wordt momenteel uitgevoerd door een injectie van cellen in de lever van patiënten met diabetes type 1. Dit gebeurt met anti-afstotingsmedicatie. De voordelen zijn een daling van het aantal episodes met een te lage bloedsuikerspiegel (glycemie) en een stabielere glucosecontrole. Ook kunnen de insuline-injecties bij 50 procent van de patiënten tijdelijk gestopt worden. 

Nieuw onderzoek

Zelfs als patiënten nog afhangen van insuline-injecties, heeft het voordelen om zelf insuline te produceren: de gemiddelde glycemie daalt, de glucosevariabiliteit vermindert en er is een daling van het risico op ernstige hypoglycemie. Hierdoor stijgt ook de algemene levenskwaliteit. De ideale kandidaat voor bètaceltransplantatie is dus een patiënt met ernstige hypoglycemie-episodes of een patiënt met voortschrijdende chronische complicaties, ondanks intensieve insulinetherapie.Wel moeten de voordelen bij alle patiënten altijd afgewogen worden tegen de mogelijke nevenwerkingen en risico’s van de afweeronderdrukkende medicatie.
Onderzoekers in België en daarbuiten zijn voortdurend op zoek naar methoden om de bètaceltransplantatie verder te ontwikkelen, zodat diabetes langdurig genezen kan worden. Hiervoor lopen er verschillende studies bij proefdieren en bij patiënten met diabetes. Zo wordt momenteel de efficiëntie van implantatieplaatsen buiten de lever, zoals het omentum (buiknet), onderzocht. 

Recente cijfers

 In 2022 vonden er in België 7 eilandjestransplantaties plaats.